Narracja na miarę: językowy model OpenAI w służbie muzeum
- Gabriela Manista
- 23 cze
- 3 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 24 cze
Czy możliwe jest, by muzeum mówiło do każdego z nas innym głosem? Lukáš Pilka, założyciel Cabinet of Wonders, twierdzi, że tak – i właśnie udostępnił narzędzie, które pozwala tego doświadczyć.
W czerwcu 2025 roku światło dzienne ujrzał jego AI-eksperyment: spersonalizowany generator narracji, dostępny dla każdego pod adresem: https://cabinetofwonders.net/custom-narrative
Problem z tekstem kuratorskim
Trudno w to uwierzyć, ale teksty towarzyszące ekspozycjom w Czechach należą do najmniej lubianych elementów muzealnych doświadczeń. Z badań przeprowadzonych przez Cabinet of Wonders wynika, że aż 80% odwiedzających ma z nimi problem – zarówno z ich formą, jak i treścią. Co więcej, opisy kuratorskie zostały uznane za szóstą najpoważniejszą barierę podczas zwiedzania muzeum – wyżej niż ceny biletów czy niekomfortowe godziny otwarcia. Dlaczego tak się dzieje? Bo – jak zauważa Pilka – większość tych tekstów próbuje być jednocześnie wszystkim dla wszystkich. A to przepis na nudę lub frustrację.
Nie ma jednego odbiorcy. I jednej opowieści też nie
Muzeum odwiedzają dzieci, studenci, eksperci, rodzice z małymi dziećmi, turyści z zagranicy i urzędnicy oceniający projekty grantowe. Każdy z nich przychodzi z innym nastawieniem, innym poziomem wiedzy, innymi oczekiwaniami. Jak stworzyć narrację, która będzie rezonować ze wszystkimi?
Pilka stawia sprawę jasno: nie da się. I dodaje, że tekst – zwłaszcza w formie jednego zunifikowanego opisu – nigdy nie będzie wystarczająco elastyczny, by przemówić do wszystkich grup naraz. Potrzeba czegoś, co potrafi się zmieniać – w czasie rzeczywistym, w zależności od osoby, która czyta.
Narracja szyta na miarę – i generowana w sekundę
Tu właśnie pojawia się personalizowany generator narracji. To narzędzie, które pozwala stworzyć unikalną historię dla każdego zwiedzającego – na podstawie kilku prostych wyborów:
Kim jesteś? (np. dziecko, student, dorosły)
Co Cię interesuje? (np. sztuka, gry, podróże)
Jaki masz nastrój? (np. zaciekawiony, refleksyjny)
Kto ma opowiadać historię? (np. kurator, artysta, właściciel dzieła)
Po wybraniu eksponatu i kliknięciu przycisku „Generuj narrację”, w ciągu kilku sekund powstaje tekst – oparty na rzeczywistych informacjach, ale napisany tak, by był dla Ciebie jak najbardziej przystępny i angażujący.
Narracja generowana jest przy użyciu modelu językowego OpenAI GPT-4o, na podstawie faktycznych danych o dziełach sztuki. Eksponaty pochodzą z otwartego zbioru The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.
Jeden obraz – wiele głosów. Przykład obrazu Klimta
Na przykładzie słynnego obraz Gustava Klimta Portret Mädy Primavesi (1912–13), generator narracji może stworzyć opis dla np.:
dziecka poniżej 8 lat, które lubi gry – wesoły ton, prosty język, elementy bajkowe:
Ach, młody przyjacielu, podejdź bliżej! Jestem Gustav Klimt i namalowałem ten żywy portret Mädy Primavesi ponad sto lat temu w Wiedniu. Widzisz tę dziewczynę stojącą wysoko? Jest mniej więcej w twoim wieku - pełna energii i figlarnego ducha, tak jak ty! Jej sukienka została uszyta specjalnie dla niej, a ja namalowałem ją w otoczeniu wielu radosnych, liściastych wzorów - prawie jak magiczny ogród! Mäda uwielbiała odkrywać i nigdy nie bała się pokazać, kim naprawdę jest. Jak myślisz, o czym może teraz marzyć?(Przetłumaczono z DeepL.com)
Nowa rola muzeum: przewodnik, nie wykładowca
To nie tylko technologia – to zmiana paradygmatu. Zamiast mówić do wszystkich jednym głosem, muzeum staje się miejscem osobistego kontaktu. Zamiast tekstu do przeczytania – opowieść do przeżycia.
Cabinet of Wonders już wcześniej eksperymentował z AI, m.in. w tłumaczeniach, rekomendacjach eksponatów czy konwersji tekstu na dźwięk. Ale ten krok – personalizacja narracji – może okazać się przełomowy. Nie tylko dlatego, że jest efektowny, ale dlatego, jak podkreśla Pilka, że jest potrzebny.
To dopiero początek
Czy eksperyment Pilki zastąpi klasyczne opisy kuratorskie? Pewnie nie od razu. Ale może sprawić, że muzea staną się bliższe, bardziej inkluzywne i – co najważniejsze – po prostu ciekawsze.
Wejdź, wybierz, kliknij – i posłuchaj, co eksponat ma do powiedzenia.
Wypróbuj aplikację
📖 Źródła:
Pilka, Lukáš. Każdy zwiedzający, inna historia: jak AI zmienia narrację na wystawach, Cabinet of Wonders, 2025.
Cabinet of Wonders. (2025). Jaké jsou největší radosti a nepříjemnosti návštěvníků českých muzeí a galerií? [online] Dostępne na: https://cabinetofwonders.net/cs/insights/jake-jsou-nejvetsi-radosti-a-neprijemnosti-navstevniku-ceskych-muzei-a-galerii
Podziękowania
Lukáš Pilka osobiście wyjaśnił Autorce tego tekstu ideę stojącą za aplikacją oraz udzielił zgody na przetłumaczenie większości swojego artykułu z języka czeskiego na angielski. Serdecznie zachęcam do eksperymentowania z generatorem i inspirowania się jego podejściem. Jeśli zechcesz podzielić się swoją opinią, przemyśleniami lub pomysłami – skontaktuj się z autorką lub bezpośrednio z Lukášem Pilką, który z otwartością zbiera feedback do dalszego rozwoju swojego projektu.
Comments